Leemstuc maken

Door Peter
De afgelopen maanden heb ik vele tientallen bakken met leem-stuc gemaakt. Het wordt tijd om daar een keer een blogje over te maken.

Als eerste haal ik 10 scheppen klei van onze berg. Nu het weer af en toe regent gaat dat best makkelijk. Tijdens de Grote Droogte moest ik geregeld sproeien en de berg met zeil afdekken omdat er anders geen schep in deze klomp steen te krijgen was.

De klei gooi ik in een oude badkuip, en meng het met water. Er zitten veel klonten in, maar als je de klei de tijd geeft goed vol water te zuigen gaan ze er bijna allemaal wel uit. 

Helaas hebben we niet alle tijd, dus forceren we het klonten-verhaal een beetje: mixen! Met de mixer in de hoogste stand en tijdens het mixen de klonten ondertussen platdrukken krijg ik er voldoende uit. Een uurtje laten rusten, nog een keer mixen en het zand kan er bij.

De verhouding klei / metselzand hou ik op 1/2,5. Met meer zand stuct de leem niet meer fijn. En er zijn geen scheuren.
De 25 scheppen zand schep ik van een berg af, waar de badkuipen omheen staan. Na het mengen breng ik hem met de Skidster naar de muur die gestuct moet worden. Als we op de lage steiger bezig zijn, dan houdt de Skidster de bak op hoogte. Heel fijn, zo'n ding!

Zand erbij...

De hoeveelheid water die je toe moet voegen komt heel nauw. Je doet er al snel te veel bij. Dat is op zich niet zo erg, want als je de bak een nacht laat staan, zakt het zand naar beneden en schep je de volgende ochtend zo wat water weg. Maar... we hebben de bak meteen nodig! Dus mocht het mengsel iets te nat zijn, dan schep ik nog wat droog zand er bij, en evt een beetje klei.

Te droog

Goed, of misschien een klein beetje te nat

Tijdens het stuccen gaat het zand in de stuc ook zakken. Dat betekent dat je in de kuip nattere en drogere stukken krijgt. Dat is fijn, omdat je zo kan kiezen / mengen welk vochtgehalte je wilt hebben.

Voor de tweede laag leem meng ik stro door de stuc. Dit is een soort wapening, die de stuclaag meer vastigheid geeft. Een flinke laag stro bovenop de leemstuc en mixen maar weer. De gewone "dwang-menger" doet dat prima. Stro is heel droog, dus misschien nog wat water er bij.

Al met al best wat werk, zo'n bak modder. En als er 3 mensen aan het stuccen zijn, mag je meteen met de volgende beginnen...!

De oostmuur

Door Peter
Sinds begin van deze week is Annie uit Nieuw Zeeland bij ons. Ze houdt veel van leemstuc, en we kunnen het werk goed aan haar overlaten.

Vanwege de voorspelde regen zijn we alleen aan de oostkant bezig. Die is dan ook al bijna klaar. Vanaf morgen blijft het een week (of meer) droog, dus kunnen we lekker "los"! Dus vandaag nog nieuw zand bijgehaald, zodat we de komende dagen lekker meters kunnen maken.

De bovenkant van het kozijn is een lastig stukje

Groentetuin en appels

Door Marleen

Aardappels
De groentetuin is één overwoekerde bende, maaaarrrrr.... we hebben wel aardappels!

Alex haalt ze uit de grond...

...en ik maak ze schoon met een speciale wc-borstel op een boormachine.
Zo worden ze prachtig glimmend schoon!

In totaal 3 soorten aardappels, 6 volle kratten. Helaas was er één soort die een aantasting had, dus die was niet/nauwelijks te gebruiken.

Hier nog de trieste aanblik van de overwoekerde groentetuin...

Appels
Begin augustus vielen er al veel appels van de bomen. Die zien er dan vaak nog prachtig uit, maar als je ze opensnijdt...

Je kan er nog appelmoes van maken, maar het is wel erg veel werk om alle slechte plekken eruit te snijden...

Eind augustus waren de eerste appels plukrijp. De tien bomen leegplukken was een mooie klus voor Alex en mij.

De bomen staan hier nu drie en een half jaar, en de opbrengst is niet slecht!
Tien verschillende soorten, netjes gesorteerd in kratten met briefjes erbij.

Van de appels met plekjes hebben we appelmoes en sap gemaakt.

Werkbeschrijving kozijnen oliën

Door Marleen
Ik zal hier stap voor stap uitleggen hoe wij onze eikenhouten kozijnen behandelen en welke materialen we gebruiken.

Ik heb alle benodigde materialen besteld op internet, bij deCokerije. Via e-mail hadden we van te voren al contact, zodat ik goed geïnformeerd de bestelling kon plaatsen. De volgende dag had ik de spullen in huis en kon ik aan de slag!

Mijn bestelling: 20 liter Verbeterde Chinese houtolie (tungolie), 5 liter verrijkte lijnolie, 5 liter terpentijnolie, oxaalzuur, lijnoliezeep, 500 poetsdoeken en een paar kwasten. En een stapel folders voor geïnteresseerden.

Ik begon met het overschenken van de 20 liter tungolie. Want als er zuurstof bij de olie komt, zal deze uitharden. Dus iedere keer als je nieuwe olie neemt uit de jerrycan, komt er weer zuurstof bij waardoor de olie in de jerrycan hard wordt. 

Het laatste restje olie moest gezeefd worden omdat er al wat was uitgehard in de jerrycan.

Beter dus om de olie over te schenken in kleinere verpakkingen, die je kan samenknijpen om de lucht eruit te laten. Je kan hier speciale zakken voor kopen, maar ik koos voor die 2 liter kunststof melkpakken. Toevallig heb ik die ooit een heleboel opgespaard voor... je weet maar nooit! Nu kwamen ze dus goed van pas.

Na gebruik de lucht uit het melkpak knijpen, zodat er geen zuurstof bij kan komen.
Het ziet er een beetje rommelig uit, maar het werkt wel!

 De eerste stap in het kozijnen-proces is het schoonmaken. Onze eikenhouten kozijnen hebben al een jaar onbehandeld in het huis gezeten. Die zijn al behoorlijk grijs geworden. En onbehandeld eikenhout krijgt vlekken als het nat wordt van de regen. Met oxaalzuur kan je dat allemaal heel makkelijk weer schoon krijgen.

Oxaalzuur is poeder wat je moet oplossen in warm water. 100 gram op 1 liter water. Ook dat doe ik in een melkpak, heel handig, altijd klaar voor gebruik.

Oxaalzuur in poedervorm. Mengen met water in een melkpak. Super handig!

Oxaalzuuroplossing kan je met een kwast aanbrengen op het hout. Even laten intrekken. Daarna heel goed schoonspoelen met water (afnemen met een natte doek). Ik nam ieder kozijn drie keer af, en pakte steeds nieuw water. Misschien was dat wat overdreven, maar ik wilde zeker weten dat er geen oxaalzuur achterbleef op het kozijn. Daarna heel goed laten drogen voordat je het gaat schuren.

Hier een serie foto's van het schoonmaken:

Lelijke vlekken van de regen, en flink vergrijsd.

Met een kwast de oxaalzuuroplossing aanbrengen op het hout. Handschoenen aan!

Daarna heel goed schoonmaken met water.

En schoon is uw kozijn...!

Hier nog een mooie voor- en na-foto:

Ik had het eerst schoon gemaakt met water, maar dat hielp niks. Maar oxaalzuur werkt prima!

Na het schoonmaken en afspoelen met water.

Als het kozijn droog is, begint het Grote Schuurwerk. Eerst met de schuurmachine met korrel 80, dan korrel 120. De hoeken wilden we niet scherp hebben, maar een beetje afgerond. Dat deden we met een haakse slijper met een lamellen(schuur)schijf. Lekker snel, maar heel gevaarlijk, want als je per ongeluk een foutje maakt heb je een hap uit je kozijn. Gelukkig kan Alex erg nauwkeurig werken, en heeft ze 32 kozijnen perfect de hoekjes afgeslepen. Daarna alles gedaan met een handschuurblokje korrel 80, en als laatste korrel 240. De kozijnen werden spiegelglad!

Schuurmachine....

Haakse slijper.... (nu even niet storen!)

... en schuurblokje.

Vlak voor het oliën maken we het kozijn stofvrij met de stofzuiger of een borstel.

Dan komt het olie-werk. De olie deden we er in drie lagen op. De eerste laag moet met ca 30% terpentijnolie verdund worden, want dunnere olie trekt dieper in het hout. Dus in een 2 liter melkpak is dat 600 ml terpentijnolie en 1400 ml tungolie. De 2e laag met 10% verdunnen, dus 200 ml terpentijnolie en 1800 ml tungolie. De derde laag is pure tungolie.

Een goede administratie is belangrijk als je veel kozijnen moet doen. Anders raak je gegarandeerd de tel kwijt! Naast ieder kozijn hielden we een lijstje bij (wat straks toch weg gestuct wordt)
C = Cleaned, S = Sanded, O30 / 10 / P = Oiled 30% / 10% / Pure

Op de doppen en op de fles schrijf ik wat er in zit.

De olie die we nodig hebben, schenken we in een brede jampot. Die kan je makkelijk dicht maken als je het even niet gebruikt (maar niet te lang in de pot laten zitten, want dan komt er een vel op)

Voor het aanbrengen van de olie gebruiken we gewone goedkope kwasten. Ik had ook speciale kwasten gekocht bij deCokerije, maar die vond ik niet speciaal fijner of beter. En dan kwasten maar! Zo fijn dat dat allemaal niet netjes hoeft zoals bij lak.

Tungolie aanbrengen met een kwast

Kwasten bewaar ik in een afsluitbare kwastenpot met onderin een laagje terpentijnolie.

Dan in laten trekken en na 15 tot 30 minuten (afhankelijk van de temperatuur) de rest er af vegen met een doek. Let op dat je het niet te lang laat drogen, want dan wordt de olie plakkerig en krijg je het er nauwelijks meer af! Ik voel regelmatig met mijn vinger aan het geoliede kozijn, of de olie al een beetje dikker wordt. Als je dat voelt, dan is het precies het goede moment om het af te nemen. Niet meer langer wachten! (Ik heb één keer gehad dat tijdens het drogen het kozijn in de zon kwam. Toen droogde de olie in een mum van tijd op en was ik dus te laat. Ik was wel een uur bezig met de oude olie er af te krabben met een plamuurmes, proberen op te lossen met terpentijnolie en opnieuw te schuren. So, don't try this at home! :-))

Steeds als je doek verzadigd is met olie, dan een nieuwe doek pakken. Voor 32 kozijnen x 3 lagen hadden we wel 500 doeken nodig.

Nadat je een laag olie hebt aangebracht, minimaal 1 dag laten drogen voor de volgende laag.

Tussendoor schuren of niet? Voor de olie maakt het niet uit of je wel of niet schuurt, want die hoeft niet te hechten op de vorige laag, maar moet IN het hout trekken. Schuren is soms nodig na de eerste laag, als het oppervlak wat ruwer geworden is doordat er houtvezels overeind zijn gaan staan. Schuur dan met minimaal korrel 180 omdat je vanaf dat niveau de schuurkrassen niet meer ziet en dus een glad resultaat krijgt. Schuur niet te serieus omdat je dan weer nieuwe vezels los trekt waardoor het euvel zich blijft herhalen.

En dan, het eindresultaat!

De knoesten komen prachtig uit met de olie.

 Ik heb ook de natuurstenen drempels met olie behandeld, ook heel mooi geworden!

Was eerst mat grijs, nu diep glanzend antraciet.

Let op: bij (tung)olie is er kans op broei en spontane ontbranding van de gebruikte lappen. Laat deze dus uitgespreid drogen, bewaar ze onder water of in een afgesloten metalen trommel.

Anders krijg je dit.... Gelukkig hadden we het op tijd in de gaten...

Leemstuc-hulp

Door Peter
De afgelopen dagen kwamen John en Nico hier bivakkeren om mee te helpen met het leem-stuccen. Behalve heel fijne hulp hebben we ook gezellige en inspirerende avonden gehad.

Net een camping: de camper van Nico staat er nog niet eens op...

Het weer is (eindelijk, voor de natuur!) omgeslagen: geen onbezorgde droge dagen. We moeten nu echt rekening houden met het weer voordat we gaan stuccen: een natte muur kan geen directe regen-inslag hebben. Voor zaterdag is er veel regen voorspeld, met westen wind. Dat betekende voor ons zodanig stuccen dat de westmuur vrijdag droog moest zijn, en aan de oostkant maakte het niet uit.

We beginnen dus aan de westkant: het vullen van de diepste gaten en kuilen. Doordat daarmee meteen de houten panelen achter de leem verdwenen, kreeg het huis meteen een heel ander aanzicht.

Het was lekker weer: zon maar niet te veel, warm maar niet te warm, en een heerlijk windje. We besloten de zuidmuur ook te doen: onder deze omstandigheden zou die zaterdag (zo bleek inderdaad) wel droog zijn.

De bak met leem op een stapel pallets om ergonomisch leem te scheppen

's Avonds kon het kampvuur sinds lang weer aan. Gezellig!

Donderdagmiddag en vrijdag hebben we aan de oostkant gewerkt. Anette (de vrouw van John) heeft de aansluiting muur/dak van heidemat voorzien (en deels gestuct), en John en Nico hebben heel veel badkuipen met leem op de muur gesmeerd. Later op de dag kwam Jan nog helpen: die heeft een nieuwe hobby ontdekt!

Omdat de omgeslagen folie op een aantal plaatsen het regenwater juist tegen de muur liet stromen heb ik de folie op deze plaatsen anders vastgemaakt: een plankje er achter, naar beneden laten hangen en vastnieten. Dat bleek zaterdag goed te werken: de muren zijn mooi droog gebleven.

Voorbereidingen voor stuc-hulp

Door Peter
Morgen komen John en Nico een paar dagen helpen met het leem-stuccen. Om ervoor te zorgen dat we lekker vooruit kunnen, ben ik dat vandaag aan het voorbereiden.

Als eerste is er natuurlijk veel zand nodig. Ik haal metselzand met de aanhanger van de buren. Met de Skidster kan ik deze grote schamelwagen tot in de zand-berg rijden: dan is het scheppen zo gebeurd.

Een andere voorbereiding is het makkelijker naar boven krijgen van veel emmers met leem. In de tijd van het vullen van het lage dak met strobalen had ik al een balk aan de Skidster gemaakt, en dat werkte best aardig. Dus even snel een houder gemaakt voor tussen de lepels van Skidster om een balk te kunnen tillen.

Er kunnen makkelijk 4 emmers leem (60kg) mee opgetild worden.

Alex, die aan de kozijnen op de eerste verdieping aan het werk was, zag opeens 4 emmers synchroon boven het dak uitsteken. Wat zou ze gedacht hebben...?

De aansluiting van de hoofdmuur met het dak is bijna gevuld. Omdat het zo warm weer was, heb ik nog snel de diepste kuilen in de muur gevuld met leem, dan kunnen die lekker drogen.

Alle gaten zijn eerst dichtgetimmerd met pallethout, en opgevuld met losse stro.

Daarna de diepe kuilen opgevuld met een eerste laag leem.

Ook de stuc-gereedschappen zijn iets beter georganiseerd met deze 4e hands plank. Ook de haakjes komen uit de bakken hergebruik spul, zoals de trapleuning voor de spanen.