In Wijbosch bouwen wij aan ons huis van hout, strobalen en leem. Low-tech, energie-zuinig, onafhankelijk, zongericht, milieuvriendelijk, gifvrij en toch comfortabel! We wonen nu in woonunits op het terrein.
Begin april was het al zo warm, dat de kinderen in een badje wilden spelen. Het was de afgelopen weken ongeveer 10 graden warmer dan normaal. Er zijn in deze maand 4 dagrecords gebroken
sinds het begin van de metingen, rond 1900. En de maand april is op
2011 en 2007 na de warmste aprilmaand sinds het begin van de metingen.
Dit was op 8 april! Zo warm al...
...en 's avonds hadden we vaak kampvuur, wat inspireerde om te gaan smeden.
De afgelopen week heeft de peer mooi in bloei gestaan. Normaal gonst
de boom van de insecten, maar dit jaar was het angstvallig stil. We zijn
benieuwd of de bloemen wel bevrucht zijn! Vorig jaar was de opbrengst
ook veel lager dan de jaren ervoor.
Perenbloesem (21 april)
De appels bloeien nu, en daar zitten wel wat
hommels, een paar bijen en vliegen in. Met een kwastje heb ik de bloemen
waar ik zo bij kon bevrucht: ook hier zijn we benieuwd naar de
hoeveelheid vruchten die er gaan komen (edit september: prima appel- en
perenjaar!)
Eind april: van Peters broer Roland kregen we een paar zakjes bijzondere bollen, die staan nu
rond de kampvuurplaats te pronken. Ik hoop dat ze elk jaar terug komen!
Begin mei: een week kouder weer, en ook natter. Vooral voor afgelopen zondagnacht was veel regen voorspeld, met wind. Omdat er veel strobalen in het huis liggen, heeft Peter besloten voor die nacht wat zeilen op te hangen.
Helaas hingen ze aan de verkeerde kant van het huis... Hoewel de buien uit het zuiden kwamen, kwam de wind uit het noorden. Gelukkig lagen daar geen strobalen, dus het gaf verder niet. Maar er viel wel heel veel regen, meer dan 40mm. Alle regentonnen hadden we leeg- en schoongemaakt, die zitten nu weer vol schoon water. Dat is fijn voor het lemen, omdat er geen kalk achterblijft bij het drogen.
half mei: voor de Workawayers (vrijwilligers) die de komende maanden korter en
langer blijven logeren hebben we een 40 jaar oude maar heel
schone/droge/nette/als-nieuwe caravan gekocht. Hier hebben we hem met
Workawayer Ismael op de net gemaaide wei gezet. Met luifel. Er zijn wel heel veel muggen daar, we hebben gelukkig klamboes genoeg.
Begin april: het wemelt alweer van de slakken...
Op deze foto zijn er 14 te zien! Vooral de winterpostelein is favoriet en gaat aan onze neus voorbij.
Zaaibakjes vouwen van wc-rolletjes. Werkt prima!
Het asperge-vak heb ik gevuld met compost. Door de hoge houten wanden hoef ik niet zo'n brede berg te maken, scheelt dus in de ruimte. Dit jaar kunnen we voor het eerst wat asperges oogsten. Nu zijn de asperges nog dun, maar hopelijk worden ze de komende jaren dikker. Steef en Emke vinden het een soort schatgraven om de asperges uit de grond te halen, en ze staan altijd klaar om mij te helpen met dit soort klusjes.
Heel voorzichtig uitgraven en onderaan afsnijden met een scherp mesje.
Het resultaat! Dat wordt een lekker soepje... Hmmm!
Ook Moesje heeft weer goed geholpen. Hier test ze het ligcomfort van de bloeiende barbarakruid (winterkers).
Volgens mij was het goedgekeurd
Door Marleen
De kippen hebben de lente in hun koppie, en leggen eieren bij de vleet. We hebben er nu te veel voor ons gezin, en houden dus eitjes over. In de winter hebben we echter te weinig eieren, dus wat zou het fijn zijn om eieren te kunnen bewaren tot de winter..!
Ik heb gezocht op internet, en vond meerdere manieren om eieren voor langere tijd te bewaren.
Je kan eieren inmaken in zuur (pickled eggs, die erg lekker schijnen te zijn), wecken, of bewaren in houtskool, olie of waterglas. Of je kunt ze klutsen en drogen tot poeder. De makkelijkste en betrouwbaarste methode vond ik het bewaren in kalkwater. Hiermee zou je rauwe eieren tot zelfs 2 jaar kunnen bewaren! Het is een eeuwenoude methode, die nu in de vergetelheid is geraakt. Jammer, want ik kon er maar weinig over vinden op internet.
Op de leuke website van homesteadingfamily.com vond ik een filmpje van hoe het zou moeten:
Ik vond het wel een experimentje waard, dus we gingen op zoek naar de geschikte kalk. Je hebt hiervoor gebluste kalk nodig, en wel de zo zuiver mogelijke vorm. Je schijnt het te kunnen kopen in een aquarium winkel, maar wij hebben het via-via kunnen regelen. Een enorme zak van Cameuse CL90. Hier kunnen wij de rest van ons leven mee doen!
De verhouding is ca 1 liter water met 30 gram gebluste kalk. Hiermee maak je een oplossing in een grote emmer met deksel. In deze emmer gaan de eieren. Je gebruikt brandschone eieren, maar je mag de eieren niet wassen! Want dan spoel je het natuurlijke beschermlaagje van het ei af. Het ei moet dus super schoon uit het hok komen. Is het niet schoon, dan is het niet geschikt voor conservering.
Zo gezegd, zo gedaan. Het was echt een eitje om dit klusje te klaren. Nu maar hopen op een goed resultaat!
8 liter water + 250 gram gebluste kalk.
Later nog een extra liter water erbij gedaan, omdat de eieren boven het water uit dreigden te komen.
Steeds als we wat schone eieren over hebben, doen we die voorzichtig in de emmer erbij. Beetje roeren zodat de kalk weer naar boven komt (want die zakt steeds naar beneden). Zo ziet de emmer met eieren er na een paar weken uit:
Uiteindelijk hebben we tussen eind april en eind augustus ruim 200 (!) eieren in de emmer gedaan.
Door Peter
Van het noordelijke deel van het huis (dus keuken/bijkeuken/badkamer/slaapkamer) zijn de eerste twee lagen strobalen geplaatst. Het gaat heel lekker; ik krijg steeds meer handigheid om ook lastige plekken goed strak op te vullen.
Het begint zowaar op een huis te lijken!
Terwijl ik bezig ben om isolatie IN de muur te krijgen, is deze koolmees bezig er isolatie UIT te halen...
Voor zijn eigen "huisje"...
Vandaag heb ik met Daaf een 30-tal strobalen uit de zolder van het oude huis gehaald en met de bouwlift op de eerste verdieping gezet. De 3e laag strobalen kan het makkelijkst vanaf de verdiepingsvloer, dus van binnenuit gevuld worden.
Hier ligt een grote stapel balen op een slaapkamer; deze hoeveelheid (16
balen) is nodig voor de buitenmuur van alleen deze kamer. Oftwel; er
moeten nog veel meer balen naar boven gebracht worden!
Toch kan ik nu niet echt goed verder: het weer is niet geschikt.
Het is te koud (en vooral te nat) om te lemen; met deze temperaturen droogt dat niet snel genoeg. Daarbij is er voor maandag een hele sloot regen voorspeld die met windkracht 5 zuidwest over het huis wordt uitgegoten. De strobalen die daar zitten, moeten echt tegen deze regen beschermd worden.... Pas daarna wordt het droger, en wat warmer.
Eind volgende week komt er iemand uit Amerika een paar weken helpen. Hij moet nog een slaapplek hebben (een caravan is nog niet gelukt...) en we overwegen hem op de stro-zolder te laten bivakkeren. Als we dat doen, dan hebben we nog een klusje om de zolder verder schoon te maken en in te richten. Kan mooi als het volgende week koud en regenachtig weer wordt.
Door Peter
Het gat in het dak van het oude huis (om bij de strobalen te komen) is afgedekt met twee polyester platen. Die zijn het afgelopen jaar een paar keer weggewaaid (zoals 18 januari) waardoor er ook regen naar binnen is gestroomd.
Toen ik vorige week het gat weer opende, groeiden er mooie paddenstoelen op het losse stro. Hmm!
Vandaag was het een mooi moment om dat even op te ruimen. Het droge stro er afgeharkt en de vochtige zooi naar beneden geschept. De vloerplanken waren goed nat, dus het was goed om die weer te laten drogen. 's Avonds de platen er weer opgelegd, nog niet vastgezet want de schroeven lagen er niet meer.
Of de duvel er mee speelt: de volgende middag passeerde er een onweersbui waar je U tegen zegt en de platen woeien weer van het dak, rakelings langs Marleen (die beneden nietsvermoedend aan het werk was). In de stromende regen heb ik de platen teruggelegd, maar je snapt dat de vloer niet droog is gebleven... Zucht.
Door Peter
Ik had voor deze week bedacht om de aansluiting van de muur en het dak (bij de slaapkamer beneden) af te maken, maar het enorm warme en droge weer heeft het plan laten aanpassen.
Tussen het stro en het muurtje eronder moet een laag leem komen. Dit om te voorkomen dat muizen in het stro terecht komen. Ik maak daarvoor een stro-lemen vloertje op de stenen muren. Dat kan rustig drogen voor de strobalen er op komen. Deze droge, warme dagen lenen zich hier prima voor!
Bij het vullen van de eerste muren bleek dat het niet fijn werkt om een verticaal muursegment helemaal af te maken; er gaat veel tijd zitten in het opzetten en afbreken van je werkplek (ladder, steiger etc). Ik heb besloten om (voor het halve huis) eerst in elk segment 1 laag strobalen te plaatsen. En meteen inlemen als het weer daar geschikt voor is.
Dat betekende dat ik een groot aantal extra balkhouders nodig had; een mooi serietje productiewerk.
De glijbaan voor strobalen is weer in gebruik genomen: om de balen van
de zolder van het oude huis voorzichtig beneden te krijgen. Natuurlijk
kan je een strobaal ook naar beneden gooien, maar strobalen vervormen
best snel. Vandaar dat ik ze toch voorzichtig behandel.
Het aandrukken van de strobalen doe ik met twee spanbanden per strobaal. Aan de binnenkant van de muur zit deze spanband aan het houten frame, aan de buitenkant is eigenlijk niets... Daarom heb ik balkhouders gemaakt en aan de panelen geschroefd. Daar komt een balk tegenaan, met ogen voor de spanbanden.
Over de balen heen liggen twee latten. Met een plankje ertussen drukken de spanbanden deze latten naar beneden waardoor de strobaal bijna 10cm wordt ingedrukt. De latten schroef ik vast, en dan kunnen de banden en het plankje er vanaf.
Met een houten sleg mep ik de balen in vorm, met een heggenschaar scheer ik de losse, uitstekende strootjes weg en met spaan draai ik de leem in de strobaal. Met het warme weer van gisteren (dagrecord van 24C verbroken naar 26.4C) en vandaag droogt de leemlaag heel snel.
Het is heel leuk werk om te doen. Veel handelingen, dat wel, maar het wordt mooi en goed. En de houten constructie verandert enorm snel van aanzien in de richtig van "huis". Of "hut" ;-).
Door Marleen
De voorste helft van de groentetuin heeft paadjes van stoeptegels. Ik ben nooit zo blij geweest met deze paadjes, want er komt altijd zand op en onkruid tussen. Vooral kweekgras wat zo met z'n wortels onder de grond woekert, kreeg ik er nooit goed uit. Dan haalde ik maar weer wat tegels los om de ellendeling rigoureus en secuur uit te rieken. Omdat ik de tegels nooit netjes terug gelegd kreeg, begon het er steeds rommeliger uit te zien.
Van een afstandje ziet het er eigenlijk nog best prima uit...
...maar van dichtbij is het maar een rommeltje.
Op veel plaatsen zijn het vooral woelmuizen die grote verzakkingen in de paadjes veroorzaken
De achterste helft van de groentetuin heeft houten bakken, met paadjes ertussen van houtsnippers. Dit bevalt mij heel goed. Er komt nauwelijks onkruid op de paadjes, want de houtsnippers houden dat prima tegen. En het onkruid wat er komt, kan je er zo uit trekken. Woelmuizen komen er niet (of ik merk het niet, kan ook). Houtsnipperpaadjes zien er leuk en natuurlijk uit, en als de snippers vergaan, is dat is voeding voor de bodem. De verhoogde bakken hebben ook voordelen. Als je water geeft, loopt dat niet weg en blijft het netjes in de bak. Door de randen rondom een vak, heb je ook wat speling in de hoogte van de grond. Als de grond wat opgehoogd wordt door het toevoegen van compost, mest of mulch, voorkomen de randen dat de aarde op de paden terecht komt.
Tijd om de stoeptegelpaadjes te vervangen door houten bakken!
We hadden nog heel veel lange planken liggen van pallets die Peter ooit uit elkaar gehaald heeft. Paaltjes op iedere hoek van een bak, en schroeven maar.
Ook het aspergeveldje kreeg een bak, zodat er een mooie hoge bult aarde op kon.
Het resultaat... Nu nog houtsnippers ertussen en het ziet er weer prachtig uit!
Buiten de groentetuin maakte ik twee extra bakken voor aardappels.
Dubbele laag karton op het gras, bak erop, vullen met gratis compost van de milieustraat en aardappels poten!
Door Peter
Afgelopen week was het prachtig strobalen-weer, op een stevige onweersbui na. De volgende dag belde een kinderboerderij waar ik al jaren het bomen-onderhoud doe. Of ik vandaag tijd had; de bliksem was ingeslagen in een boom, en die was nu onveilig.
Tja... dan toch maar de klimspullen de bus in gegooid en naar Nuenen gereden.
Het ging om een wilg, tegen de 30 meter hoog die zijn top kwijt was. Een aantal lager gelegen takken zat niet meer zo goed vast, dus die heb ik er uit gehaald. De boom is nu veilig, maar gaat over twee weken weg.
Indrukwekkend met hoeveel geweld zo'n blikseminslag de boom beschadigt. Door de immense hitte kookt de boom zichzelf uit elkaar.
Hier zie je hoe lang de scheuren zijn. En hoe de overgebleven takken wat stabiliteit missen.
Ons huis is niet beveiligd; dat is nog een overweging. De vlaggenmast is hoger dan het huis en staat op 5 meter afstand. Ongeveer 100 meter achter ons huis staat hoogspanningsmast met twee bliksemafleiders, en bij een loonwerker hier een kilometer vandaan staat een hoge mast. Maar toch: stro blijft gevoelig, dus we zoeken het nog uit...
Door Peter
De komende maanden komen er een paar vrijwilligers bij ons logeren. Zij combineren vakantie/sabbatical met vrijwilligerswerk, en zijn geïnteresseerd in ons project. Om hen een prettig onderdak te bieden willen we een caravan op het terrein zetten; het oude huis is te muf en donker om in te slapen.
Wie weet er een caravan staan die niet meer gebruikt wordt?
Door Peter
Met de komst van warmer en droger weer (schrijf ik terwijl het buiten flitst en rommelt en de regen naar beneden klettert) is de strobalen-tijd aangebroken. Eindelijk! De eerste muur ben ik aan het vullen, en alle kinderziektes uit de bouw-methode aan het halen. En dat gaat lekker!
Hier helpt Jose mee
Daaf had een tijdje terug een manier bedacht om snel en makkelijk de spanners van de strobalen vast te zetten. En dat werkt heel goed; ik zal dat in een ander blogje beschrijven.
Mijn plan voor deze weken is om deze muur helemaal af te maken, zodat ik alle gekke hoekjes en plekjes zal moeten oplossen. En als dat gelukt is, dan weet ik wat ik nodig heb voor de rest van het huis en kan ik daarna weer lekker doorwerken.
links de eerste leemlaag, rechts een geschoren baal
De plekken die ik nog niet weet hoe ik ze precies ga oplossen zijn voornamelijk bij de aansluiting tussen de muur en het dak. Wat het daar lastig maakt, is de beperkte ruimte, weinig mogelijkheden om het stro te klemmen, in combinatie met leem aan de onder- en bovenkant (nodig ivm damp en brand). Gelukkig zie ik, nu het 3D zichtbaar is, allerlei nieuwe mogelijkheden. Nog even puzzelen, en wat materialen verzamelen, en dan is er weer een grote stap gezet.
Begint al ergens op te lijken!
Het vullen van de muur en lemen van de balen is heerlijk werk: precies zoals ik me voorgesteld had. Niet al te netjes, niet al te strak, maar wel goed, en effectief.
Er valt veel stro (bij het plaatsen van de balen) en leem (bij het stuccen) op de grond. Losse stro gebruik ik om ruimte tussen de balen vol te stoppen, en de gevallen leem (waar altijd stro aan vast plakt) is als stro-leem-mengsel handig om gaten te vullen.
Door Peter
Een paar foto's van ruim een jaar geleden (december 2016), en zoals hetzelfde plekje er nu uit ziet.
Doorkijkje via keuken naar woonkamer:
Ik ben hier nog bezig met de dakbalken. Alles is nat van de regen, omdat het dak er nog niet is...
Dak is dicht, de kozijnen zitten er in en de muren zijn klaar om met
strobalen te vullen.
In het midden staat het experiment "leem in de
regen". De verdiepingsvloer is nog open.
Woonkamer naar het oosten:
Mooi zichtbaar hoe de samengestelde balken er uit zien; lekker stevig!
Hier is een groot deel van de samengestelde balken weggevallen in het stro, waardoor alleen de ronde balken nog zichtbaar zijn. De kozijnen
zijn nog niet omtimmerd, en een paar panelen missen nog balkjes.
Slaapkamer beneden:
Om de buitenmuur tegen al te veel regen te beschermen had ik stalen
golfplaten op het dak gespijkerd.
De vloer rechts is nat: dat is de
laagste plek van de betonnen plaat.
Twee rijen strobalen zitten al in de muur. Het dak is klaar, en de
kozijnen zitten er in. De vloer rechts is nog steeds nat; het lijkt
er op dat, als het veel regent, regenwater via een open voeg naar binnen
stroomt...
Van de westelijke slaapkamer naar het oosten:
Open ruimte, maar de vorm is al zichtbaar. In het midden van het dak
loopt een streep latten die de balken overeind houden. Op de vloer
liggen de eerste balken om de binnenmuren te maken.
Het dak is klaar, en de ruimte opgedeeld. De vloer moet nog dicht, evenals de muren.