In Wijbosch bouwen wij aan ons huis van hout, strobalen en leem. Low-tech, energie-zuinig, onafhankelijk, zongericht, milieuvriendelijk, gifvrij en toch comfortabel! We zijn vanuit de units in het nieuwe huis gaan wonen, maar dat is nog niet klaar.
Tussendoor gebeuren er ook andere dingen dan bouwen!
Tegels opruimen
Het was mooi weer, en Daaf had het op zich genomen de stoeptegels van
het caravan-plaatsje op het achterweitje op te ruimen. Hij heeft zelf de Skidster en de kar gepakt, met
lege pallets en de riek naar het weitje gereden en daar de stenen uit
het onkruid-oerwoud geriekt, en op pallets gezet. Een uitdagend werkje!
Boerderij
We hebben lammetjes op de boerderij van DOE! En oowwww... wat zijn ze schattig! Wat bof ik toch dat ik daar mag werken en voor ze mag zorgen!
Opschoondag
Emke, Steef en ik hebben weer meegedaan met de Landelijke Opschoondag. Lekker troep opruimen. Zouden we bij ons thuis ook eens wat vaker moeten doen, haha!
Lassen
Daaf heeft intussen goed leren lassen. Laatst heeft hij een constructie voor het contragewicht voor de Skidster gelast. Goeie hulp dus!
Door Marleen
Ik had ooit gelezen dat je de wortels van uitgelopen aardappels kan gebruiken in plaats van pootaardappels. Dat wil ik natuurlijk uitproberen...! Ons bin zuunig :-)
Omdat het nog vroeg in het jaar was (begin maart) heb ik ze eerst laten wortel schieten in een bakje binnen.
Ik steek ze verticaal in de aarde, zodat je nog net het topje ziet. Waarschijnlijk hadden ze best dieper gekund.
Een paar weken later: je ziet dat het al heuse aardappelplantjes worden. Ze kunnen de volle grond in!
Ik heb ca 50 stuks gepoot op ca 10 cm afstand van elkaar.
Begin september heb ik dit proefveldje geoogst. De opbrengst viel niet tegen, maar er zat helaas wel phytophthora in. Dit waren aardappels van de supermarkt, die normaal bespoten worden tegen deze schimmel. Als ik volgend jaar weer aardappelwortels poot, neem ik een phytophthora-resistente soort.
September: het resultaat van 50 worteltjes, gratis en voor niks. Niet slecht...!
Edit zomer 2019: dit jaar toch weer een slechte opbrengst van de aardappelschilletjes. Weinig aardappels, en veel met aantasting. Conclusie: schilletjes poten werkt dus toch niet zo goed helaas...
Door Peter
Al tientallen jaren bakken we met Tefal koekenpannen, en al tientallen jaren hebben we daar gemengde gevoelens over. Die anti-aanbaklaag schijnt verre van gezond te zijn, en de pannen moet je regelmatig vervangen omdat de anti-aanbak het niet meer goed doet. Maar wat is het alternatief?
Op Marktplaats kochten we een jaar geleden een setje gietijzeren bakpannen. Die stonden al die tijd in de keuken te wachten op een inwijding, maar onze Tefals deden het nog net goed genoeg. Afgelopen week vonden we dat één pan te ver ontdaan was van de werkzame Teflon (hmm, waar is dat spul dan gebleven...?). Deze pan ligt nu in de oud-ijzer-bak. Het werd dus hoog tijd om de gietijzeren pan in gebruik te nemen. Maar wel op de goede manier!
Schoon boenen met staalwol
Het recept hoe je een gietijzeren (of plaatstalen) pan moet "inwerken" staat natuurlijk op internet. Eerst met water (zonder zeepsop) en een dot staalwol de pan ontdoen van roest en vuil. Dan op het gasfornuis goed laten drogen, en de pan weer laten afkoelen. Dan een dun laagje olie er op (met een doek of tissue) en dan: inbranden maar!
Dit laagje olie is nog te dik; echt alleen vet maken zonder dat het kan druipen.
Inbranden doe je door de pan 2 a 3 minuten op hoog vuur te laten walmen. De binnenkant wordt zwart, en ziet er daarna droog uit.
De walm is op de foto niet zichtbaar, maar de afzuigkap had er moeite mee.
Na het inbranden de pan weer laten afkoelen (niet met water, dan scheurt het ijzer!), maar dat was buiten (-3 bij windkracht 6) zo gebeurd. Wij hebben de pan nog een tweede keer gedaan, er zijn mensen die dit meerdere keren herhalen. Daarna is de pan klaar voor gebruik.
Toen de vuurdoop: pannenkoeken bakken. We hadden van buurman Jan ganze-eieren gekregen, en die deden het prima in het beslag. En de pan deed het meer dan voortreffelijk; de pannenkoeken gleden probleemloos door de pan. Test geslaagd dus! En dan vooral NIET afwassen met sop, want dan was je de anti-aanbaklaag er weer af.
We weten nog niet wanneer we deze behandeling moeten herhalen, dat gaan we de komende tijd ervaren. Maar voor ons is duidelijk: geen Tefal meer...
Door Peter
In de herfst hebben we van een vriendin een extra hoge schommel gekregen. Haar kinderen waren er te groot voor geworden, en die van ons kunnen juist wel wat extra uitdaging gebruiken. Met het voorjaar in zicht werd het hoog tijd deze eens in elkaar te zetten.
Daaf begon gewoon door gereedschap en spullen bij elkaar te zoeken. Af en toe wat hulp, en na een uurtje was hij ver genoeg om de delen in elkaar te zetten.
De beste plek was achter de glijbaan. En de enige manier waarop deze grote schommel daar paste, was in het verlengde van de twee trampolines. Dat betekent dus dat je van de schommel zo op de grote trampo kan springen. Een extra dimensie aan schommelen!
Het rechtop zetten van de onderdelen was nog een hele uitdaging.
De poten van de schommel zitten met grondankers goed vast.
Hier vullen Marleen en Daaf de gaten voor de poten.
En toen kon er geschommeld worden. En gesprongen. GAAAAAAF!!!!
door Marleen
Het wordt lente, en dat is ook te merken bij de kippen. De hennen beginnen na een lange winterstop weer eieren te leggen. We hebben nu zo'n acht eitjes per dag, van 10 hennen. Niet slecht! De hanen krijgen weer zin in de vrouwtjes, en zitten er letterlijk bovenop. Maar als er te veel hanen zijn, gaan ze vechten om de vrouwtjes. Ze kunnen behoorlijk gemeen zijn tegen elkaar, tot bloedens toe. En als een haan op een hen zit, en een andere haan is het daar niet mee eens, dan zal de ander hem eraf jagen, en er zelf op gaan zitten. Arme hennen, want het gaat er allemaal niet zo lieflijk aan toe.
Eén van de vechtersbazen, die het hopelijk beter gaat krijgen in de kippenhemel
Laatst had ik al twee van onze Noordhollands Blauwe hanen geslacht. We hadden nu nog vier hanen over, en dat was nog steeds te veel op tien hennen. Er werd veel geruzied. Ook op de boerderij van DOE zijn er veel te veel hanen, en na wat flinke vechtpartijen moesten er toch echt een paar weg. Tijd om wat rust in beide groepen te krijgen: slachten dus.
We zullen je niet lastig vallen met bloederige details, maar voor hen die willen weten hoe we pijnloos kippen slachten hier meer.
Op bovenstaande foto zijn er drie aan het werk: Daaf slijpt messen en ander gereedschap, Ik ben de kip aan het villen en Moesje is aan het uitbuiken van al die toegestopte (of afgepakte) restjes....
Ze zijn allemaal goed vet. Ze zijn niks te kort gekomen dus!
En het resultaat: een vriezer vol kip. De eigen hanen zijn 10 maanden oud, en nog redelijk mals. De hanen van school zijn al veel ouder enorm taai, dus die moeten heeel lang in de oven! Of gewoon in de soep, dat is ook lekker. Hier het recept voor kip uit de oven.
Door Marleen
Willem en Jessy kwamen een dagje helpen om de groentetuin weer klaar te maken voor het nieuwe seizoen. Een flinke metamorfose!
Zo'n vóór-foto is altijd leuk......
dan zie je hoe mooi het geworden is!
Willem aan het werk. Rechts een asperge-bedje!
Jessy kon nog een hele krat vullen met gevonden groenten. Wortels, pastinaken, rammenas, bosui, koolrabi, boerenkool en rode kool. En een hele krat aardperen. De palmkool is aan het uitlopen, en daar kunnen we binnenkort weer van eten. Ook de veldsla en de winterpostelein is al bijna eet-klaar. Verse vitamientjes!
Hier ben ik frames aan het maken voor de frambozen
Moesje werkt ook heel hard mee in het kruidentuintje.
Ziet er weer keurig uit, Moesje!
Door Peter
Het is buiten weer warm genoeg om te kunnen lijmen. Deze week heb ik de laatste kozijnen van de bovenverdieping in elkaar gezet. En inmiddels zitten ze in het huis. Een heel ander beeld!
Ramen in de hoofdmuur. Het smalle raampje vinden we toch niet mooi, en ga ik nog aanpassen.
De ramen van de slaapkamer die boven de keuken ligt, zitten lager dan de andere ramen. Als je in die kamer staat, kan je de horizon niet zien; de bovenkant van het kozijn is lager dan ooghoogte. Maar ze steken nu al in het stro die in het dak zit, dus ze konden echt niet hoger!
Ook het raam in de hal beneden staat op z'n plek. Het schiet al lekker op.
Door Marleen
In november zijn Spinnie en Mika spoorloos verdwenen, en nu is er weer een poes weg: Milo deze keer. Vrijdag hebben we hem voor het laatst gezien, hij is 's avonds niet teruggekomen en sindsdien spoorloos.
Milo
Milo en Moesje zijn 6 weken geleden gecastreerd en gesteriliseerd, en sindsdien hebben ze chronische honger. Dat betekende dat er niets van eten ergens kon blijven liggen of ze hadden het al opgegeten. Best vervelend. Vrijdagmiddag had Milo de boterpot gevonden en daar al aardig wat uit gegeten. Daarna ging hij naar buiten, en kwam niet terug. We hoopten dat hij er een nachtje van moest "uitbuiken", maar helaas.
Links Moesje, rechts Milo.
Milo en Moesje waren dikke maatjes. Ze speelden vaak samen en lagen meestal ook samen te slapen. Moesje heeft Milo overal gezocht, miauwend liep ze over het hele terrein en keek in alle schuurtjes en in het oude huis. Dagenlang was ze erg onrustig. Nu wordt dat langzaam beter, maar ze heeft nu wel extra aandacht nodig.
Samen voor de kachel
Dinsdag (4 dagen later) lag er een dode vos op de akker naast ons huis, tegen de Veghelse Dijk aan. Ik heb geprobeerd een instantie te vinden die de vos kan laten onderzoeken op vergiftiging. Na 7x naar een andere persoon/instantie te zijn doorverwezen, gaat nu de BOA (buitengewoon opsporingsambtenaar) proberen door Staatsbosbeheer (die had ik nog niet gehad!) naar de doodsoorzaak te laten kijken. We horen er nog van.
(edit: ze vonden het toch te duur om de vos op vergiftiging te laten onderzoeken, er is dus nooit iets mee gebeurd en we zullen het helaas nooit weten...)
Door Peter
Een raam is meestal breder dan een strobaal. Daarom moet er meestal een paneel ingekort worden om plaats te maken voor het kozijn. Bij bijna alle ramen kon dat paneeltje probleemloos weggezaagd worden, omdat het dak er niet veel op steunde. Bij twee kozijnen echter ligt er precies op dat weg gezaagde paneeltje een dakbalk. De curve zelf is niet sterk genoeg om de krachten van deze dakbalk op te vangen, dus moet er een latei onder komen. En die latei moet IN de naastliggende paneeltjes gestoken worden om goed de krachten te kunnen afgeven.
Slaapkamerraam boven het lage dak
Met een stempel heb ik de dakbalk ondersteund zodat ik de naastliggende panelen kon doorzagen. Er zijn op dat moment dus 3 panelen "weg". Met wat passen en meten heb ik de latei tussen de panelen vastgezet, zodat ze weer kunnen dragen. Daarna de dakbalk op de latei laten steunen met een kort paaltje, beetje wigvormig, zodat ik die klem kon slaan tussen de latei en de dakbalk. Bij het weghalen van de stempel bewoog er niets. Operatie geslaagd!
Zoekplaatje: grijs onderin is de latei, daar staat een paaltje op, tegen de curve aan om de dakbalk te ondersteunen. Rechts nog een restant van het middelste (weggezaagde) paneel.
Daarna het volgende kozijn met hetzelfde probleem aangepakt. Deze latei zit aan één kant in de ronde paal gestoken, en aan de andere kant in het paneeltje. En ook hier staat er een paaltje op de latei om de dakbalk te ondersteunen. En ook deze constructie is mooi stevig geworden.
Door de vorst in het niet-opgewarmde oude huis konden we een paar dagen niet wassen; de rubber slang van de wasmachine was bevroren. Helaas heeft de kraan de vorst niet goed doorstaan en is inmiddels vervangen.
Door Peter
De entree van ons terrein wordt al jaren opgevrolijkt door een steeds groter wordende berg hout. Stammen, takken, kapotte pallets, afvalhout van de bouw, kapotte latten, balken, allemaal in verschillende stadia van ontbinding. Sommig hout ligt er al meer dan 2 jaar, ander hout komt van de storm afgelopen maand en is nog vers.
Nu de bouw stil ligt vanwege de vorst, is het een mooi moment die zooi eens aan te pakken. Een hele logistieke operatie: aanmaakhout, kachelhout, kampvuurhout (allen in de stadia ongezaagd, gezaagd, ongekloofd, gekloofd) en Hout Voor Guus (voor mij niet-te-kloven dikke knoestige blokken).
De Ingmars-klover maakt overuren, de zaagkrat doet weer dienst, veel sorteren, en wegkruien.
de zaagkrat om lange takken in stukken te zagen
Ingmars-klover
... en een vol houthok!
Na een paar dagen kloven, zagen, sorteren en opruimen, is het hout
langs de oprit opgeruimd. Het houthok zit al aardig vol, waarschijnlijk
genoeg voor volgende winter. Het kampvuur-hok is ook vol, zeker weten
genoeg voor de komende drie jaar... Een hoop kratten met aanmaakhout,
DOE heeft er een berg hout bij, en ook voor Guus ligt er weer wat klaar.
Hout
zagen en kloven is heerlijk werk om te doen! En nu het weer warmer weer
wordt, kan ik verder met de bouw van het huis: nuttig bestede
vrieskou-tijd dus.
Door Peter
Ter voorbereiding van het vullen van de buitenmuren met strobalen ben ik deze week bezig geweest met het vinden van een handige, snelle en goede werkmethode. In de kou: paar graden vorst met veel wind is een vreemde omstandigheid om met strobalen bezig te zijn...
Stro en ijspegels
De strobalen moeten straks heel strak op elkaar geperst worden. Vaak wordt dat met potkrikjes gedaan. Daaf had laatst bedacht dat het heel makkelijk zou zijn om een spanband over de strobalen te spannen. Dat leek inderdaad een goed plan. Daarvoor schroefde ik een balk aan de buitenkant van de panelen vast om de ene kant van de spanband vast te zetten. De andere kant van de spanband kan onder het houten frame haken. Met een potkrik onder de spanband is de baal naar beneden te drukken.
Dat werkte best aardig, maar het bleek toch lastig om de baal rechtstandig in te drukken: de strobaal gaat altijd scheef staan. Het volgende experiment gaat dus zijn: geen krikje, maar aan beide kanten een spanband die onafhankelijk van elkaar gespannen kunnen worden, dus aan de binnenkant en aan de buitenkant. Hierdoor kan ik het indrukken beter sturen. Wordt vervolgd!
Een ander probleem waar een oplossing voor nodig was, is het verkleinen van een baal. Omdat wij onze balen verticaal in de muur zetten, is het niet nodig deze korte baal met touwtjes tot een nieuwe baal te knopen. We kunnen gewoon een pakketje stro van de baal afhalen en op z'n plek leggen. Maar daarvoor moet je de rest van de (losse) baal wel ergens kunnen laten.
Ik heb een soort bak in elkaar gefabriekt (van allerlei enigszins bruikbare restjes hout) en deze schuin naar achter gezet. Zo blijft de baal makkelijk op z'n plek liggen. Door bovenop de baal een houten doos (waar twee stoeptegels in zitten) te zetten, blijft de stapel stro mooi bij elkaar. Elke keer dat ik wat extra stro nodig hebt kan ik dat hier vanaf pakken.
Nu nog iets verzinnen om de aansluiting tussen de muur en het dak goed te krijgen. Maar dat kan ik pas doen als de temperatuur boven 0 graden blijft; de leem is op dit moment niet echt goed verwerkbaar...
En dan moeten er nog waterslagen komen. Deze gaan we van hout maken. Dat wordt weinig gedaan in Nederland, dus we moeten goed uitzoeken welk hout we moeten gebruiken, waar we dat halen en hoe we het moeten behandelen. Misschien moeten we beginnen met simpele Douglas waterslagen, als experiment. Als ze niet bevallen kunnen we ze later alsnog vervangen door betere exemplaren.Gelukkig gaat vervangen makkelijk met lemen muren! (edit: we hebben ze uiteindelijk gemaakt van hardhouten tuinplanken: bankirai)
Door Peter
's Ochtends kwamen Teun en Evi langs met hun Sam en nieuwe aanwinst Kelt. Zij waren sinds hun laatste werkdag in 2016 niet meer bij ons nieuwe huis geweest. Het was weer heel leuk en gezellig om bij te kletsen na hun Franse en Portugese avonturen.
Ferry en Erik kwamen 's middags helpen met het weghalen van de drie omgewaaide bomen.
Erik bracht zijn nieuwe snipperaar mee (dezelfde als die van mij). De takken waren zo weg, de kar 2x helemaal vol. Binnenkort een keer harken, en de bulten en kuilen wegwerken. Het gras is behoorlijk beschadigd. Ook door de graafmachine die laatst kwam om de bomen de wei op te trekken.
Met 2 snipperaars gaat het snel!
Marleen had ruimte gemaakt waar deze snippers konden liggen.Ook dat gaat mooi worden.
Met dit prachtige weer gingen Emke en Steef een hut bouwen van de takken van de omgewaaide els.
Ze hadden ze zelf al afgezaagd.
En aan het eind van de middag hebben we de els geveld, klein gezaagd en gesnipperd. Met de Skidster de stammen uit de sloot getrokken, en naar de klover gebracht. Lekker opgeschoten dus!
's Avonds rozig op de bank (koud maar prachtig zonnig weer), en moe maar voldaan.
Door Peter
Eindelijk weer buiten aan het werk; na een week griep en daarna twee weken cursus komt de lente snel dichterbij! En dan willen we echt weer gaan bouwen, dus moet alles daarvoor klaar zijn. Afdak bouwen dus!
Van de 8 dakplaten heb ik er 5 kunnen repareren met glasvezel-polyester. Van deze platen heb ik een nieuw dakje gemaakt: niet meer zo groot, maar groot genoeg om de werkbank droog te houden. Ook het gereedschap en de bakken met schroefjes hangen er weer. Nu kan ik weer lekker werken!
In de witte schuur heb ik de muurkast 3 meter langer gemaakt, zodat er 9 meter plank bij is gekomen. Als het een dagje regent kunnen we daar ook lekker gaan (op)ruimen.
Komende woensdag komen Ferry en Erik helpen om de bomen op te ruimen, maar Daaf, Emke en Steef wilde er niet op wachten. Zij hebben alle takken van de stam gezaagd en Steef begon zelfs al met (handmatig) kachelblokken zagen. Goeie hulp!
Door Peter
Eergisteren is in Kampen een grote strobalen-woning volledig afgebrand. Het was het levenswerk van Henk en Janna Schuring. Ze hebben er 5 jaar aan gewerkt, en ze woonden er nu 6 jaar met hun 3 kinderen.
Het is (voor ons) nog niet duidelijk hoe de brand ontstond, maar via-via heb ik al wel wat informatie gekregen. De brand is binnenshuis ontstaan, en het heeft vele uren gesmeuld voordat er echt vlammen kwamen. De brandweer is het niet gelukt het smeulen te
stoppen.
De buitenkant van de strobalen zijn in dit huis met leem ingesmeerd, de binnenkant echter niet. Daar is een brandwerende gipsplaat tegen de balen aangeschroefd. Op foto's van het bouwproces zie ik dat er op verschillende plaatsen spotjes en elektriciteitsdozen door deze brandwerende laag heen zitten. Leidingen lopen ook achter deze laag. Hoe brandwerend is zo'n gipsplaat dan nog?
Er wordt nog onderzocht wat er in Kampen precies misgegaan is. Maar onze inschatting is dat als er vuur achter deze brandwerende laag komt (bijvoorbeeld via leidingen, spotjes, dozen) deze wel zuurstof krijgt om te smeulen, maar niet te blussen is.
Van andere strohuizen-branden had ik ook al opgemaakt dat doorvoeren van leidingen vaak plekken zijn waardoor stro in contact met vuur kan komen.
Wij zouden zowiezo al onze strobalen aan twee kanten inlemen, en de leidingen in de leem leggen. Er komen bij ons geen platen tegenaan. Maar nu lijkt het er op dat ook de aansluiting tussen stro en bijvoorbeeld kozijnen (en andere brandbare bouwstoffen die direct in contact staan met de lucht), ingesmeerd moeten worden. Voor de brandwerendheid, maar vooral ook voor de blusbaarheid.
Voor ons was de brand behoorlijk schrikken. Ook al houd je je aan de normen (want dat hadden Henk en Janna zeker gedaan), dan kunnen er blijkbaar toch fouten gemaakt worden die niemand had voorzien. Met alle gevolgen van dien. We hopen hier van te leren, en we hopen ook dat strobouw niet een negatief imago krijgt. Maar vooral: we wensen Henk, Janna en hun kinderen heel veel sterkte!
